VBT Sinh học 9 Bài 3: Lai một cặp tính trạng (tiếp theo)
I. Bài tập nhận thức kiến thức mới
Bài tập 1 trang 9-10 VBT Sinh học 9:
a) Hãy xác định kết quả của phép lai sau:
b) Làm thế nào để xác định được kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội?
c) Điền từ, cụm từ thích hợp vào những chỗ trống trong những câu sau đây:
Phép lai phân tích là phép lai giữa các cá thể mang tính trạng ………. cần xác định ……….. với cá thể mang tính trạng ……… Nếu kết quả của phép lai đồng tính thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen ……….., còn kết quả phép lai phân tính thì cá thể đó có kiểu gen ……………
Lời giải:
b. Để xác định kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội cần thực hiện phép lai phân tích. Tức là để cá thể đó lai với cá thể mang tính trạng lặn.
c. Điền từ, cụm từ thích hợp vào những chỗ trống trong những câu sau đây:
Phép lai phân tích là phép lai giữa các cá thể mang tính trạng trội cần xác định kiểu gen với cá thể mang tính trạng lặn. Nếu kết quả của phép lai đồng tính thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen đồng hợp, còn kết quả phép lai phân tính thì cá thể đó có kiểu gen dị hợp
Bài tập 2 trang 10 VBT Sinh học 9: Để xác định giống có thuần chủng hay không cần phải thực hiện phép lai nào?
Lời giải:
Để xác định giống có thuần chủng hay không cần thực hiện phép lai phân tích, tức là đem lai cá thể đó với cá thể có tính trạng lặn
Bài tập 3 trang 10 VBT Sinh học 9:
a) Quan sát hình 3 SGK, nêu sự khác nhau về kiểu hình ở F1, F2 giữa trội không hoàn toàn với thí nghiệm của Menđen.
b) Điền vào chỗ trống trong câu sau
Trội không hoàn toàn là hiện tượng di truyền trong đó kiểu hình của cơ thể lai F1 biểu hiện …………. giữa bố và mẹ, còn ở F2 có tỉ lệ kiểu hình là ………
Lời giải:
a. Trong thí nghiệm ở hình 3 SGK trang 12, kiểu gen Aa ở cả F1 và F2 đều biểu hiện kiểu hình hoa màu hồng, là kiểu hình trung gian giữa kiểu hình hoa đỏ và kiểu hình hoa trắng, do đó ở phép lai này kết luận được kiểu hình hoa đỏ trội không hoàn toàn so với kiểu hình hoa trắng.
Trong thí nghiệm của Menđen kiểu gen Aa ở cả F1 và F2 đều biểu hiện kiểu hình hoa đỏ, do đó trong phép lai của Menđen kết luận được kiểu hình hoa đỏ là trội hoàn toàn so với kiểu hình hoa trắng.
b. Trội không hoàn toàn là hiện tượng di truyền trong đó kiểu hình của cơ thể lai F1 biểu hiện tính trạng trung gian giữa bố và mẹ, còn ở F2 có tỉ lệ kiểu hình là 1 trội:2 trung gian:1 lặn
II. Bài tập tóm tắt và ghi nhớ kiến thức cơ bản
Bài tập 1 trang 10-11 VBT Sinh học 9: Điền từ hoặc cụm từ thích hợp vào ô trống trong các câu sau:
Kiểu hình trội có thể là ………….. (thể đồng hợp trội và thể dị hợp). Vì vậy để xác định được kiểu gen của nó cần phải ………….., nghĩa là lai với cá thể mang tính trạng ………… Điều này có tầm quan trọng trong sản xuất
Tương quan trội – lặn là hiện tượng ………………. ở giới sinh vật, trong đó tính trạng ………………. thường có lợi, vì vậy trong chọn giống cần phát hiện các tính trạng ………………. để tập trung các gen trội về cùng một kiểu gen để tạo ra giống
Lời giải:
Kiểu hình trội có thể là thuần chủng hoặc không thuần chủng (thể đồng hợp trội và thể dị hợp). Vì vậy để xác định được kiểu gen của nó cần phải lai phân tích, nghĩa là lai với cá thể mang tính trạng lặn. Điều này có tầm quan trọng trong sản xuất
Tương quan trội – lặn là hiện tượng phổ biến ở giới sinh vật, trong đó tính trạng trội thường có lợi, vì vậy trong chọn giống cần phát hiện các tính trạng trội để tập trung các gen trội về cùng một kiểu gen để tạo ra giống có ý nghĩa kinh tế.
Bài tập 2 trang 11 VBT Sinh học 9: Điền từ hoặc cụm từ thích hợp vào chỗ trống trong câu sau:
Bên cạnh tính trội hoàn toàn còn có trường hợp tính trội …………..(tính trạng trung gian) do thể dị hợp biểu hiện.
Bên cạnh tính trội hoàn toàn còn có trường hợp tính trội không hoàn toàn (tính trạng trung gian) do thể dị hợp biểu hiện.
III. Bài tập củng cố và hoàn thiện kiến thức
Bài tập 1 trang 11 VBT Sinh học 9: Muốn xác định được kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội thì cần phải làm gì?
Lời giải:
Muốn xác định được kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội cần để cá thể đó lai với cá thể mang tính trạng lặn (thực hiện phép lai phân tích)
Bài tập 2 trang 11 VBT Sinh học 9: Tương quan trội – lặn của các tính trạng có ý nghĩa gì trong thực tiễn sản xuất?
Lời giải:
Tương quan trội – lặn có ý nghĩa quan trọng trong thực tiễn sản xuất vì các tính trạng trội thường là các tính trạng tốt, khi tập hợp được nhiều tính trạng tốt về cùng một kiểu gen sẽ giúp nâng cao chất lượng giống cây trồng vật nuôi, từ đó giúp tăng hiệu quả phát triển kinh tế.
Bài tập 3 trang 11 VBT Sinh học 9: Điền nội dung phù hợp vào những ô trống ở bảng 3.
Lời giải:
Đặc điểm Trội hoàn toàn Trội không hoàn toànTỉ lệ kiểu hình ở F2
3 trội : 1 lặn
1 trội : 2 trung gian: 1 lặn
Phép lai phân tích được dùng trong trường hợp
Cần xác định độ thuần chủng của giống
Không cần dùng phép lai phân tích, vì kiểu hình của cá thể có KG đồng hợp khác kiểu hình của cá thể có KG dị hợp
Bài tập 4 trang 12 VBT Sinh học 9: Khi cho cây cà chua quả đỏ thuần chủng lai phân tích thì thu được: (chọn phương án trả lời đúng)
A. Toàn quả vàng
B. Toàn quả đỏ
C. Tỉ lệ 1 quả đỏ: 1 quả vàng
D. Tỉ lệ 3 quả đỏ: 1 quả vàng
Lời giải:
Đáp án B. toàn quả đỏ
Giải thích: Cây cà chua quả đỏ lai phân tích ⇒ quả đỏ trội so với quả vàng (phép lai phân tích tức là lai giữa cơ thể có tính trạng trội với cơ thể có tính trạng lặn).
Quy ước: A – quả đỏ; a – quả vàng
Cây cà chua quả đỏ thuần chủng (t/c) → kiểu gen đồng trội AA
Ta có sơ đồ lai: